مصاحبه با این روحانی تهرانی که عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، ریاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استادی حوزه و دانشگاه را عهده‌دار است، وقت زیادی را می‌طلبید تا در عرصه‌های مختلف با او به گفتگو بنشینیم، اما در وقت کوتاهی که در اختیار داشتیم در خصوص مدارس علمیه تحت اشراف وی در تهران، مرکز تخصصی و برخی طرح‌ها درباره حوزه‌های علمیه سخن به میان آمد.
حاصل این گفتگو به شرح ذیل است.
س: لطفاً مختصری از سیر تحصیلی خود را بیان فرمایید؟
- بنده در سال 1347 در تهران، دروس حوزوی را آغاز کردم و در سال 1350 به قم منتقل شدم و پس از گذراندن دوره سطح از محضر حضرات آیات اراکی، وحید خراسانی و مشکینی بهره برده و در کوران انقلاب در مبارزات سیاسی حضور پیدا کردم و با طبقات و گروههای جوانان در محله‌های تهران ارتباط داشتم، بعد از انقلاب هم پس از مقداری کارهای فرهنگی و آموزشی، به درس و بحث‌های حوزوی خود بازگشتم و همزمان به راه اندازی و مدیریت چند مدرسه علمیه درتهران مبادرت ورزیدم.
س: اولین مدرسه علمیه‌ای که دایر کردیدکدام بود؟
- مدرسه سپهسالار قدیم (پشت مدرسه مروی) بود که پس از انقلاب به نام مبارک شهید بهشتی نامگذاری شده بود و آن را برای تحصیل طلاب از پایه‌های 5 تا10 در اختیار گرفتیم. این مدرسه که از قدیمی‌ترین مدارس علمیه تهران به شمار می‌رفت و مدتی شهید مطهری هم آنجا حجره داشتند، سپس مدرسه مجد را تحویل گرفتم و برای تحصیل طلاب پایه یک تا چهار اختصاص یافت. این دو مدرسه ویژه برادران بود.
دو مدرسه هم برای خواهران در شرق و غرب تهران دایر کردیم، یکی مدرسه شهید مدنی در خیابان پیروزی و دیگری هم مدرسه شهید حقانی در منطقه هفت چنار.
س: پشتوانه مادی راه اندازی و اداره این مدارس از کجا تامین می‌شد؟
- عمدتاً از سوی برخی افراد متدین انجام می‌شد. ضمن اینکه برخی از این مدارس، مختصر موقوفاتی داشت و مقداری نیز از وجوه شرعیه تامین می‌شد.
س: چند طلبه در این 4 مدرسه تحصیل می‌کردند؟
- بین 300 تا 400 نفر
س: بجز این 4 مدرسه، در راه اندازی یا اداره مدارس دیگری هم نقش داشتید؟
- حدود 15 سال پیش مدرسه علمیه امام رضا (ع) در خیابان پانزده خرداد شرقی بنا شد، بعد از مدتی مدرسه رضاییه را در خیابان شهید مصطفی خمینی در اختیار گرفتیم و سپس مدرسه محمدیه را که تخریب شده و اوقاف تجدید بنا کرده بود، از طریق مرکز مدیریت حوزه علمیه قم به ما واگذار شد.
س: آیا از همان آغاز راه اندازی این مدارس با شورای مدیریت حوزه علمیه قم در ارتباط بودید؟
- اوایل، هنوز شورای عالی و مرکز مدیریت تاسیس نشده بود، اما پس از راه افتادن مرکز مدیریت، بخش شهرستان‌های قم فعال شد و ارتباطات برقرار گردید و الان تمام برنامه‌های مدارس، مطابق نظام مصوب مرکز مدیریت حوزه علمیه قم است و با مجوز مرکز اجرا می‌شود.
س: راه اندازی رشته‌های تخصصی در تهران از دیگر اقدامات شماست، بفرمایید برای سال چندم است که به طور رسمی پذیرش دارید؟
- به مدت هفت سال و قبل از توسعه اخیر، خود ما دروس تخصصی فلسفه، معرفت‌شناسی، فلسفه دین و مباحث کلامی و کلام جدید را برنامه‌ریزی و دایر کرده بودیم؛ اما اکنون سومین سال است که با مجوز مرکز مدیریت حوزه علمیه قم کار را شروع کرده‌ایم و فعلاً دو رشته کلام و فلسفه در سطوح 2 و 3 ارایه می‌شود.
- اخیراًً درخواست راه اندازی رشته‌های قضاء و تفسیر علوم قرآن را کرده‌ایم.
س: از فضای آموزشی مناسب برای راه اندازی این رشته‌ها برخوردارید؟
- بله، ما الان داریم یک ساختمان جدیدی را به همین منظور در خیابان آزادی آماده می‌کنیم .
س: الان چند طلبه در رشته‌های تخصصی تحصیل می‌کنند؟
- 45 طلبه از سال‌های قبل داریم و امسال حدود 120 نفر را پذیرش کردیم.
س: سطح علمی اساتید چگونه است؟
- سعی کردیم تا حد مقدور، اساتید ممتاز را شناسایی و جذب کنیم.
س: خودتان هم در این مدارس و مرکز تخصصی تدریس می‌کنید؟
- در رشته‌های تخصصی خیر اما دو مباحثه منظم صبح‌ها دارم، یکی اصول است که اکنون بیش از سه سال است مبحث الفاظ را بحث می‌کنیم و یکی هم اشارات، نمط هفتم است.
س: راه اندازی و توسعه رشته‌ها و مراکز تخصصی در قم و شهرستان‌ها را چقدر ضروری می‌دانید؟
- خیلی خوب است به شرطی که در شهرستان‌ها مشکل مدیریت و مدّرس را حل کنیم، باید در حوزه علمیه قم و مراکز تخصصی آن، برای تامین اساتید مورد نیاز چیزی شبیه تربیت مدرس ویژه مراکز تخصصی فعال شود، مهمترین مسئله این مراکز، استادان صالح است.
س: راه اندازی مراکز تخصصی در شهرستان‌ها چه برکاتی دارد؟
- اگر بخواهیم علوم دینی و حوزوی توسعه پیدا کند، باید این امر به صورت کشوری و در قالب شبکه ملی انجام بگیرد.
قم، مرکز حوزه‌های علمیه جهان تشیع است و جایگاه کانونی و قدسی خودش را دارد، اما باید همچون بسیاری از مقاطع تاریخی، علمای بلاد احساس مسئولیت کنند و برای اداره حوزه‌ها در شهرستان‌ها اقدام کنند و به موازات دروس و علوم رایج حوزوی با محوریت فقه و اصول به تربیت نیروی تخصصی برای رشته‌های مختلف و حسب نیاز جامعه بپردازند.
از مشکلات حوزه، سرازیر شدن طلاب از سراسر کشور به قم و اقامت دائم‌العمر اکثر آنها است. درست است که اصلی‌ترین جا برای تربیت نیروهای زبده با نگاه به افق جهانی و با توجه به نیازهای ملی و مذهبی، قم است، اما نیازی نیست که همه فضلا مقیم قم باشند و در آن جا بمانند.
یک فرد فاضلی که می‌تواند در قم مکاسب و کفایه بگوید و ممکن است مانند او در حوزه بسیار باشند، وقتی به یک شهرستان مهاجرت می‌کند، محور علمی و معنوی آنجا می‌شود و خیلی می‌تواند منشأ حرکت و برکت شود.
باید ساز و کاری را بیندیشیم که طلاب در قم رسوب نکنند؛ این درست نیست که ما در مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ، حوزه‌های علمیه پر رونق و معتبر نداشته باشیم.
در گذشته های نه چندان دور، مراجع ما به برخی از شاگردان خود تکلیف می‌کردند که به فلان شهرستان برود و تولیت امور علمی و مذهبی منطقه را عهده‌دار بشوند و حتی مرحوم آیت الله العظمی بروجردی، مرحوم قمی را به مصر فرستاد و دارالتقریب تاسیس کرد و مرحوم شهید بهشتی به هامبورگ اعزام شد.
برخی از علمای قدیم، خودشان بر حسب نیاز به یک شهر دیگر می‌رفتند و متوطن می‌شدند؛ مرحوم آیت الله اشرفی اصفهانی، اصفهانی بود ولی در کرمانشاه حضور پیدا کرد و تا پایان فرجام خوش عمر پربرکتش آنجا خدمت کرد.
س: قبلاًاز احداث اردوگاه فرهنگی و تفریحی ویژه طلاب خبر داده بودید، توضیح بفرمایید؟
- مجموعه‌ای از طرح‌های آرمانی را در زمینه حوزه‌ها در خاطر دارم که با بضاعت اندک طی چند سال دنبال کرده‌ام و از ساحت الهی توفیق تعقیب و تتمیم آنها را مسئلت می‌کنم. از جمله آنها احداث مدرسه علمیه الگو، حوزه علمیه مجازی(اینترنتی)، پردیس فرهنگی، اردوگاه علمی، تربیتی و ... را می‌توان برشمرد. من دیدم به رغم اینکه حوزه مبدأ و مطلع انقلاب بوده و انقلاب عمیقاً مدیون حوزه و حوزویان است و به رغم اینکه 30 سال از عمر مبارک انقلاب سپری شده است، هنوز محروم‌ترین طبقات حوزویان‌اند. هم اکنون تمام نهادها و ارگانها تسهیلات و امکانات رفاهی برای نیروهای تحت پوشش خود دارند، اما دریغ از کم‌ترین امکانات برای طلاب و طلبه حتی به راحتی نمی‌تواند در خیابان راه برود تا برسد به اینکه بخواهد در محیط‌های عمومی و تفریحی شهر حضور یابد و یک وجب در کل کشور نیست که بگویند اینجا، برای امور تربیتی، تفریحی و فرهنگی طلاب اختصاص یافته، لذا در اندیشه یک مجتمع علمی، فرهنگی و اردوگاهی و یک پردیس فرهنگی و رفاهی ویژه حوزه و طلاب در تهران و دماوند افتادیم و الان کار احداث آنها در جریان است.
س: جایی را برای آن در نظر گرفته‌اید؟
- بله، قطعه زمینی به مساحت 10 هزار متر مربع نزدیک تهرانپارس برای پردیس فرهنگی اختصاص یافته و کار ساخت آن شروع شده است. همچنین صد هکتار زمین نیز در دماوند به عنوان اردوگاه ملی ویژه طلاب در نظر گرفته‌ایم که در جریان احداث است. البته این کارها به لحاظ طی مراحل حقوقی و قانونی و نیز تامین اعتبارات لازم، به کندی پیش می‌رود.
س: آیا برنامه‌ای هم برای راه اندازی مدارس علمیه جدید دارید؟
- بله، راه اندازی یک حوزه علمیه الگو و مطابق با شرایط عصر و استاندارد در دستور کار دوستان قرار گرفته است.
حوزه علمیه در ذهن مردم، یک جای تنگ و تاریک واقع شده در مناطق مرکز و شلوغ و احیاناً بازار شهر و فاقد هر گونه امکانات را تداعی می‌کند در حالی‌که شرایط، عوض شده و ما در یک مفصل عمده تاریخی بی‌نظیر قرار گرفته‌ایم. انقلاب اسلامی و رهبری حضرت امام (ره) یک چرخش تاریخی عظیم در حیات بشر معاصر قلمداد شده، جهان اسلام در آستانه یک نقطه جهش و انتقال قرار دارد و دنیا با شتاب سرسام‌آوری در تحول است. در این شرایط رسالت حوزه‌ها سنگین، توقع جهانیان از مکتب اهل‌بیت (ع) و ایران بسیار بالاست حوزه‌ها باید با لحاظ اقتضائات عهد جمهوری اسلامی، هزاره سوم و آستانه ظهور (ان‌شاء‌الله) تحول یابند و سامان گیرند. ما باید مدارسی را احداث و ایجاد کنیم که تربیت‌یافتگان آن ضمن پایبندی و التزام محکم به سنت‌های آزموده حوزه، از مهارت‌های ویژه‌ای برخوردار باشند. ما آرزومند بازشناسی جوهره سنتی حوزه و بازسازی و احیای روزآمد سنت‌های حوزوی و تاسیس حوزه‌ای کارآمد بر اساس آنها هستیم.
س: لطفاً تعیین مصداق بفرمایید که دقیقاً چه کار می‌خواهید بکنید؟
- ما برای بافت ساختمانی این حوزه تا اهداف، روش‌ها و ساز و کار تحقق آن، برنامه تهیه کرده‌ایم. علاقه‌مندیم به جای آنکه به زبان و با تبلیغات شعارآلود بگوییم: حوزه باید چنین و چنان شود، یک مدرسه الگو را بر اساس سنت‌های اصیل و آزموده و آرمان متعالی، حوزه مقدسه شیعه طراحی و راه‌اندازی کنیم.
س: ساخت و راه اندازی حوزه مدل، چقدر طول می‌کشد؟
- بین 5 تا 10 سال زمان لازم است.
س: خیلی ممنونم حاج‌آقا
-من هم از شما تشکر می‌کنم، شنیدن و دیدن فعالیت‌های حوزه از جمله در زمینه اطلاع‌رسانی فنی و صحیح حوزه‌های علمیه انسان را به وجد می‌آورد کار شما بسیار با ارزش است بحمدالله حوزه‌های ما به سمت کمال و نزدیک شدن آرمان‌های سلف و بزرگان حرکت می‌کند.
گفت‌وگو: حسن صدرایی عارف
انتهای پیام
